Mobbing Nedir?

Mobbing nedir? mobbing, özellikle iş hayatında bireylerin uzun süreli, sistematik ve kasıtlı olarak maruz kaldığı psikolojik baskı ve taciz davranışlarını tanımlar. Bu davranışlar mağdurun mesleki itibarı, fiziksel ve ruhsal sağlığı üzerinde ciddi tahribatlar yaratabilir. Mobbing, ilk kez 1980’li yılların başında Alman kökenli İsveçli psikolog Heinz Leymann tarafından literatüre kazandırılmıştır. Leymann, bu kavramla birlikte iş yerindeki tekrarlayan zararlı davranış kalıplarını tanımlamış ve çalışanlar üzerinde nasıl olumsuz etkiler bıraktığını bilimsel bir çerçeveye oturtmuştur.

Mobbing Ne Demek?

Mobbing kelimesi, İngilizce “mob” kökünden türetilmiştir ve toplu saldırı anlamına gelir. İş yaşamında ise bu kelime, bir çalışanın sistematik biçimde dışlanması, itibarsızlaştırılması veya yıldırılması amacıyla yapılan psikolojik baskıları ifade eder. Kısacası, iş yerinde tekrarlayan ve bilinçli şekilde yapılan duygusal ve zihinsel baskılardır.

TDK Mobbing Tanımı Nedir?

Türk Dil Kurumu (TDK), mobbing kelimesini “bezdiri” olarak tanımlar. Bezdiri ise bir topluluk içinde bir kişiyi hedef alarak, onun çalışma isteğini sistemli bir biçimde yok etmeye yönelik yıldırma ve dışlama faaliyetleridir. TDK’ya göre bu tür davranışlar bireyin huzurunu kaçırır, motivasyonunu kırar ve onu iş yaşamından uzaklaştırmayı amaçlar.

Mobbing Unsurları Nelerdir?

Bir davranışın mobbing olarak nitelendirilebilmesi için bazı temel unsurları taşıması gerekir. Bu unsurlar şunlardır:

• Davranışlar iş yerinde ya da işle ilgili ortamlarda gerçekleşmelidir.

• Mobbing, sadece amirden astına değil; aynı seviyedeki çalışanlar arasında veya asttan üste de olabilir.

• Uygulanan davranışlar sistematik olmalı, belli bir plan dâhilinde devam etmelidir.

• Süreklilik göstermelidir; yani tek seferlik değil, belirli bir zaman dilimine yayılmış olmalıdır.

• Bilinçli ve kasıtlı şekilde yapılmalıdır.

• Yıldırma, dışlama, küçük düşürme veya istifaya zorlama gibi amaçlar taşımalıdır.

• Mağdurun psikolojisinde, mesleki güveninde veya sağlığında somut zararlar oluşmalıdır.

• Açık veya örtülü şekilde kişiye yönelik olumsuzluklar içerir.

Mobbing Sayılan Haller Nelerdir?

İş yaşamında aşağıdaki durumlar mobbing davranışı olarak değerlendirilir:

• Sürekli olarak kişinin sözünü kesmek

• Görmezden gelmek veya muhatap almamak

• Dedikodu yapmak ve itibar zedelemek

• Aşağılayıcı lakaplar takmak

• Yapılan işleri sabote etmek

• Sürekli suçlayıcı ve yıkıcı eleştirilerde bulunmak

• İş yükünü makul olmayan şekilde artırmak veya azaltmak

• Cinsel içerikli sözlü ya da fiziksel tacizde bulunmak

• Sözlü tehditte bulunmak, aşağılama ve hakaret içeren konuşmalar yapmak

• Kişinin görev tanımına aykırı iş yüklemek

• Statüsünü küçümsemek, saygı göstermemek

• İşe yaramaz gibi göstermek, performansını sorgulamak

• Çalışma arkadaşlarıyla ilişkisini kesmeye çalışmak

• Yüz kızartıcı şakalar yapmak

Mobbing Örnekleri Nelerdir?

İş yerinde yaşanabilecek mobbing örnekleri şunlardır:

• Kişisel eşyaların kasıtlı olarak zarar görmesi

• Toplantılardan haberdar edilmemek

• Personele kötü niyetli lakap takılması

• Kıdemin düşürülmesi için bahane yaratılması

• İş yükünün gereksiz yere artırılması

• Personelin önerilerinin dikkate alınmaması

• Performansla ilgili gerçek dışı ve abartılı eleştiriler

• Sosyal izolasyon ve dışlanma

• Mesleki yeteneklerin görmezden gelinmesi

• Bilgi akışının kısıtlanması

• Disiplin cezalarının haksız yere verilmesi

• Yaş, cinsiyet, etnik köken gibi nedenlerle küçümsenme

• Fiziksel şiddet tehdidi

Mobbingin Kişiler Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Mobbing, mağdurun psikolojik, fiziksel ve sosyal sağlığı üzerinde Mobbing Nedir? büyük yıkımlara yol açabilir. Uzun vadede ortaya çıkan başlıca etkiler şunlardır:

• Anksiyete ve depresyon

• Panik atak, travma sonrası stres bozukluğu

• Uyku sorunları ve kabuslar

• Bağışıklık sisteminin zayıflaması

• Kendine güvensizlik ve değersizlik hissi

• İşten uzaklaşma, tükenmişlik sendromu

• Aile içi sorunlar ve sosyal izolasyon

• İntihar düşünceleri veya girişimleri

Mobbingin İş Yeri Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Mobbing sadece bireyi değil, iş yerini ve kurumu da ciddi biçimde olumsuz etkiler:

• Çalışan verimliliğinde ciddi düşüş yaşanır

• İş ortamı gergin, huzursuz ve rekabete dayalı hale gelir

• Devamsızlıklar, raporlar ve izin talepleri artar

• Kalifiye çalışanlar istifa eder, beyin göçü yaşanır

• Kurumun kamuoyu itibarı zedelenir

• İş kazaları ve hatalı iş oranı artar

• Ekip çalışması bozulur, yönetime güven azalır

• Çalışan bağlılığı düşer, işten ayrılma oranı artar

Mobbing Nereye Şikayet Edilir?

Mobbing mağdurları durumu ilgili kurumlara şikayet edebilirler. Başvurulabilecek yerler:

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

• ALO 170 Çalışma Hayatı İletişim Merkezi

• CİMER (Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi)

• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK)

• Anayasa Mahkemesi (bireysel başvuru kapsamında)

Kamu çalışanları ayrıca şu mercilere başvurabilir:

• Kamu Görevlileri Etik Kurulu

• Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık)

• İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları

Mobbing Nasıl İspatlanır?

Mobbing sürecinin ispatı, delillerin sunulması ile mümkündür. Mahkemeye sunulabilecek başlıca deliller şunlardır:

• E-posta yazışmaları, mesajlaşma kayıtları

• Tanık ifadeleri

• Kamera görüntüleri

• Alınan psikolojik veya tıbbi destek belgeleri

• Kullanılan ilaçların reçeteleri

• Verilen işlerin belgelenmiş detayları

• Ses kayıtları (zaruret halinde hukuka uygun olarak alınmışsa geçerli olabilir)

Mahkemeler özellikle sistematiklik ve kasıt unsurlarını değerlendirdiğinden dolayı delillerin düzenli ve kronolojik şekilde sunulması önemlidir.

Türkiye’de Mobbing Tanımı Nedir?

Türkiye’de mobbing, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 2017 yılında yayımlanan “Mobbingle Mücadele Rehberi” ile resmî olarak tanımlanmıştır. Tanıma göre:

“İş yerlerinde bir veya birden fazla kişinin, diğer çalışan veya çalışanlara yönelik sistematik ve sürekli biçimde yıldırma, dışlama, pasifleştirme veya işten uzaklaştırma amacıyla uyguladığı, kötü niyetli ve zarar verici davranışlardır.”

Bu tanım mobbingin hem bireysel hem de kurumsal sonuçlarını göz önünde bulundurarak, çalışma barışını korumayı hedeflemektedir.