Nasıl emekli olunur? Emeklilik maaşını artırmanın yolları nelerdir?

Nasıl emekli olunur? emeklilik maaşını artırmanın yolları nelerdir? yıllarca süren yoğun iş yaşamının ardından bireylerin en büyük arzusu, emeklilik dönemine ulaşmak ve bu dönemi huzurlu, ekonomik açıdan rahat bir şekilde geçirmektir. Emeklilik, yalnızca işten ayrılma değil, aynı zamanda uzun vadeli planlamaların ve sosyal güvenlik sistemine yapılan katkıların bir sonucudur.

Peki, Türkiye’de nasıl emekli olunur? Hangi sigortalılık türleri geçerlidir ve emeklilik maaşını artırmak mümkün müdür? Bu kapsamlı rehberde tüm bu sorulara yanıt bulacaksınız.

Türkiye’de Emeklilik Nasıl Gerçekleşir?

Türkiye’de emeklilik işlemleri Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürütülmektedir. Hem çalışanlar hem de işverenler, SGK’ya zorunlu prim ödeyerek bu sistemi finanse eder. Bu prim ödemeleri, bireylerin sağlık hizmetlerinden yararlanmasını sağladığı gibi, yaşlılık döneminde de düzenli bir gelir elde etmesine olanak tanır.

Prim ödemeleri, çalışanın brüt maaşı üzerinden yapılır. İşveren, çalışan adına brüt maaşın %11’i oranında prim öderken, çalışanın maaşından da %9 oranında kesinti yapılır. Bu kesintilerle birey, emeklilik, malullük, sağlık ve hayat sigortası gibi birçok sosyal hakka sahip olur.

Emekli olabilmek için üç ana kriterin karşılanması gerekir:

• Sigortalılık süresinin tamamlanması

• Gerekli prim gün sayısının doldurulması

• Belirli bir yaşın geçilmesi

Ancak bu şartlar; sigorta türüne, ilk kez sigortalı olunan tarihe ve bazı özel durumlara göre değişiklik gösterir.

Sigorta Türleri Nelerdir? (4A, 4B, 4C)

Türkiye’de sigortalılık, çalışanın çalışma şekline göre üç ana gruba ayrılmıştır:

4A (SSK): Özel sektör çalışanlarını kapsar. Primlerin büyük kısmı işveren tarafından ödenir. En avantajlı sigorta türlerinden biridir.

4B (Bağ-Kur): Kendi işini yapan esnaf, sanatkârlar ve serbest meslek sahiplerini kapsar. Prim ödemeleri tamamen kişinin kendi sorumluluğundadır.

4C (Emekli Sandığı): Devlet memurlarını kapsar. Prim kesintileri doğrudan maaştan yapılır ve devlet katkısı bulunur.

Her sigorta türünün emeklilik şartları ve maaş hesaplama sistemi farklıdır.

İlk Sigortalı Olunan Tarihin Önemi

Emeklilik şartları, bireyin ilk kez hangi tarihte sigortalı olduğuna göre üç farklı döneme ayrılır:

• 8 Eylül 1999 öncesi: Bu dönemde işe başlayanlar, daha az prim günüyle ve daha düşük yaşla emekli olabilir. Kadınlar 20, erkekler 25 yıl sigortalılık süresini tamamlamalıdır.

• 9 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 arası: Emeklilik yaşı artar ve 7.000 prim günü aranır. Kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabilir.

• 1 Mayıs 2008 sonrası: 2036 yılından itibaren emeklilik yaşı kademeli olarak artırılacak ve 2048 itibarıyla kadın-erkek için 65 yaş olarak sabitlenecek. 4A sigortalıları için 7.200, 4B ve 4C içinse 9.000 prim günü gerekmektedir.

Malulen Emeklilik Şartları

Çalışma gücünü kaybeden bireyler, normal emeklilikten daha erken sürede maaş alabilir. Malulen emeklilik için şartlar şunlardır:

• Sağlık kurulu raporuyla %60 ve üzeri iş gücü kaybının belgelenmesi

• En az 10 yıl sigortalılık ve 1.800 prim günü

• Sürekli bakım gerektiren hastalıklar için 10 yıl şartı aranmaz

• %40-59 arası kayıplar için daha uzun prim ödeme ve sigortalılık süresi gerekir

Maluliyet durumunu SGK Sağlık Kurulu belirler ve yaş şartı aranmaz.

Emeklilik İçin Borçlanma Yapılabilir mi?

Bazı durumlarda prim günü eksiği olan kişiler borçlanma yoluyla eksik günlerini tamamlayabilir:

Doğum Borçlanması: Kadın sigortalılar, doğum sonrası çalışmadıkları süreler için 3 çocuğa kadar toplam 6 yıla kadar borçlanabilir.

Askerlik Borçlanması: Erkek sigortalılar, askerlik süresi kadar borçlanma hakkına sahiptir. Bu sayede hem prim günü artar Nasıl emekli olunur? Emeklilik maaşını artırmanın yolları nelerdir? hem de sigorta başlangıç tarihi geri çekilebilir.

Emeklilik Maaşını Artırmanın Yolları

Emekli maaşını etkileyen en önemli faktör, SGK’ya bildirilen prime esas kazanç tutarlarıdır. Yani, yüksek kazanç üzerinden yüksek prim ödeyen kişilerin emekli maaşı da yüksek olur. İşte maaş artırmanın bazı yolları:

• Kazancı yüksek göstermek: Bordroda maaşın tamamının gösterilmesi, maaşı doğrudan etkiler.

• İki yerden sigortalı çalışmak: Aynı anda 4A kapsamında birden fazla işte çalışmak mümkündür.

• 4A’ya geçiş yapmak: 4B yerine 4A’lı olarak çalışmak daha az prim günü ile daha erken emeklilik imkânı sunar.

• Eksik günleri borçlanmak: Askerlik ve doğum borçlanmaları hem emeklilik tarihini öne çeker hem de maaşı artırabilir.

• Çalışma süresini uzatmak: Daha uzun çalışma, prim gün sayısını artırır ve aylık bağlama oranını yükseltir.

Ülkelere Göre Emeklilik Yaşları

Emeklilik yaşı, ülkelere göre değişiklik göstermektedir. Türkiye’de 2048 itibarıyla emeklilik yaşı 65 olacak. Avrupa ülkelerinde genellikle 65-67 yaş aralığında emekli olunurken, bazı İskandinav ülkelerinde bu yaş daha da yukarıdadır. Erken emeklilik imkanları ise ülke politikalarına göre farklılık gösterir.

Emeklilik Bir Planlama İşidir

Emeklilik, yalnızca çalışma hayatının sonunda gelen bir aşama değil, doğru adımlarla yönetilmesi gereken uzun vadeli bir süreçtir. Hangi sigorta kolunda çalıştığınız, ne zaman işe başladığınız, ne kadar prim ödediğiniz ve bu primlerin ne kadar yüksekten bildirildiği gibi faktörler, emeklilikte alacağınız maaşı doğrudan etkiler.

Daha yüksek bir emeklilik maaşı için çalışma hayatı boyunca stratejik kararlar alarak planlı ilerlemek, ileride maddi olarak daha konforlu bir yaşam sunar.